دراسات تاریخیة من القرآن الکریم (کتاب)

---

«دراسات تاریخیة من القرآن الکریم» نوشته دکتر محمد بیومی مهران، استاد دانشگاه اسکندریة ، و به زبان عربی است.

۱ - معرفی کتاب

---

این کتاب به موقعیت تاریخی بلاد عرب، عراق، مصر، سوریه و فلسطین و نیز مکه و مدینه پرداخته و براساس آیات قرآنی حوادث تاریخی مهم قرآن را مورد بررسی قرار می‌دهد. بررسی حوادث مهم پیامبران مانند حضرت ابراهیم علیه‌السّلام ، حضرت هود علیه‌السّلام ، حضرت صالح علیه‌السّلام ، حضرت شعیب علیه‌السّلام و اقوامی مانند اصحاب اخدود و اصحاب فیل ، نبوت و انبیاء ، فرق نبی و رسول ، پیامبری زن، سیره حضرت یوسف علیه‌السّلام و داستان وی و مقایسه بین آیات قرآن و روایات تورات در این باره، سیره حضرت موسی علیه السلام، داستان خروج بنی اسرائیل از مصر ، معجزه شکافته شدن دریا ، فرعون زمان موسی و مقایسه بین آیات قرآن و روایات تورات درباره داستان حضرت موسی علیه السلام، سیره حضرت داوود علیه‌السّلام و مقایسه بین آیات قرآن کریم و روایات تورات در این باره، سیره حضرت سلیمان علیه السلام، بناء مسجد الاقصی ، سلیمان و ملکه سبا ، داستان پیامبرانی چون حضرت ایوب ، حضرت الیاس ، الیسع و... در قرآن ، حضرت عیسی مسیح علیه السلام، نبوت و معجزات مسیح و... سیره حضرت نوح علیه‌السّلام و داستان طوفان از دیدگاه قرآن و روایات تورات، سیره حضرت ابراهیم خلیل علیه السلام، و در پایان سیره حضرت یونس علیه‌السّلام و داستان وی موضوعاتی است که در این کتاب مورد بحث و بررسی قرار می‌گیرد. این کتاب در ذیل کتابهای « قصص قرآنی » جای می‌گیرد، با اینکه حاوی پاره‌ای از قصص قرآنی نمی‌باشد اما به خوبی به بیان موقعیت تاریخی این حوادث پرداخته است.

۲ - ساختار کتاب

---

این کتاب در ۴ جلد تنظیم شده است:

۳ - جلد اول

---

جلد اول دارای یک مقدمه و یازده فصل ذیل می‌باشد:
الفصل الاول: القرآن الکریم. ذیل این فصل عناوینی چون: التدوین فی عهد النبی، جمع القرآن فی عهد ابی بکر ، مصحف عثمان و... جای دارد.
الفصل الثانی: الحدیث.
الفصل الثالث: التفسیر.
الفصل الرابع: ابراهیم الخلیل جد العرب.
الفصل الخامس: الکعبة الشریفة.
الفصل السادس: العادیون قوم هود.
الفصل السابع: الثمودیون (قوم صالح).
الفصل الثامن: المدیانیون (قوم شعیب).
الفصل التاسع: سیل العرم.
الفصل العاشر: قصة اصحاب الاخدود.
الفصل الحادی عشر: قصه اصحاب الفیل.
در پایان هم فهرست منابع و مآخذ کتاب درج شده است.

۴ - جلد دوم

---

دارای یک مقدمه و سه کتاب که هریک دارای ابواب فصولی است می‌باشد:
الکتاب الاول: «دراسات تمهیدیة» دارای یک فصل با عنوان: النبوة و الانبیاء است.
الکتاب الثانی: «سیرة یوسف علیه السلام»
الکتاب الثالث: «سیرة موسی علیه‌السّلام » مشتمل بر ۵ باب می‌باشد. جلد سوم: مشتمل بر یک مقدمه و کتاب چهارم تا ششم این مجموعه می‌باشد:
الکتاب الرابع: «داوود و سلیمان علیه‌السّلام»، مشتمل بر ۲ باب و هر باب دارای فصولی است.
الکتاب الخامس: «الانبیاء من ایوب الی یحیی علیه‌السّلام شامل سه فصل است.
الکتاب السادس: «المسیح عیسی بن مریم رسول الله» چهار فصل را دربردارد. جلد چهارم: شامل یک مقدمه و سه باب ذیل می‌باشد: الباب الاول: «سیره نوح علیه‌السّلام که دارای سه فصل است. الباب الثانی: «سیرة ابراهیم الخلیل علیه‌السّلام فی العراق» که چهار فصل را دربرمی گیرد. الباب الثالث: «سیرة یونس علیه السلام».
در پایان این جلد منابع و مآخذ مورد استفاده در نگارش این مجموعه و سایر تالیفات نویسنده معرفی گردیده است. فهرست مطالب هرجلد نیز در پایان همان جلد درج شده است.

۵ - نسخه شناسی

---

نویسنده کتاب آقای دکتر محمد بیومی مهران ، از اساتید دانشگاه اسکندریه می‌باشد. این مجموعه در ۴ جلد در قطع وزیری با جلد گالینگور برای دومین بار در سال ۱۴۰۸ ه- ۱۹۸۸ م از سوی انتشارات «دار النهضة العربیة للطباعة و النشر» بیروت به چاپ رسیده است. جلد اول: در ۴۴۰ صفحه جلد دوم: در ۴۵۲ صفحه جلد سوم: در ۳۶۰ صفحه جلد چهارم: در ۲۱۲ صفحه منبع: خرمشاهی بهاء الدین، دانشنامه قرآن، جاول، ص۱۰۴۶.

۶ - پانویس

---